Qazpatent Қазақстанның өнертапқыштары мен олардың жаңашыл идеяларының XIX–XX ғасырлардағы жетістіктеріне арналған "Қазақстанның өнертабыстары мен жаңашыл идеялары: XIX–XX ғасырлар мұрасы" виртуалды көрмесінің ашылғанын хабарлайды.

Бұл бірегей жоба Қазақстанның өнертапқыштық және зияткерлік меншік саласындағы тарихи мұрасын насихаттауға бағытталған.

2024 жылдың ақпан айында Qazpatent виртуалды көрмені құру бойынша ауқымды жобаны іске қосты. Дайындық аясында кең көлемді зерттеулер жүргізілді: мұрағаттарға сұраулар жіберілді, кітапханалармен және серіктес ұйымдармен хат алмасу ұйымдастырылды, сондай-ақ мамандандырылған дерекқорларда егжей-тегжейлі іздеу жұмыстары атқарылды. Нәтижесінде, сирек кездесетін тарихи құжаттар, оның ішінде патенттер мен артықшылық құжаттары сияқты бірегей қорғаныс құжаттары қалпына келтіріліп, сандық форматқа көшірілді. Бұрын бұл құжаттар көпшілікке қолжетімсіз еді.

Бүгінгі таңда виртуалды платформа өнеркәсіптегі 10 бірегей өнертабысқа арналған қорғаныс құжаттарын ұсынады, олар қазақстандық өнертапқыштардың шығармашылық және инженерлік әлеуетін көрсетеді. Бұл техникалық шешімдер өз заманының алдына шығып қана қоймай, Қазақстанның және оның шекарасынан тыс жерлерде өнеркәсіп, инфрақұрылым және технологиялар дамуына елеулі ықпал етті. Көрмеде ұсынылған өнертабыстар арасында:

1. Пештерді мұнаймен жылытуға арналған аппарат — А. Власовтың өнертабысы (Ақтөбе қ., 1916 ж.), бұл құрылғы ғимараттарды тиімді жылытуға мүмкіндік берді.
2. Электрлік диафрагмалық сорғы — А. Котовтың өнертабысы (Орал қ., 1910 ж.), сұйықтықтарды өлшеу және айдау бойынша инновациялық әдістерді біріктірген.
3. Бояулар мен лактарды кетіруге арналған сұйықтық — А. Лилие (Орал қ., 1913 ж.) беттерді тазартуды жеңілдетті.
4. Жергілікті жердің профилін автоматты түрде сызуға арналған құрал — Н. Плехановтың өнертабысы (Верный қ., 1917 ж.), картографиялық және инженерлік жұмыстарда қолданылды.
5. Тары мен дәндерді өңдеуге арналған аппарат — А. Винклердің өнертабысы (Орал қ., 1900 ж.), дәнді дақылдарды өңдеу процестерін автоматтандырды.
6. Автоматты түрде таңба басатын және билеттерді есептейтін билет кассасы — Д. Абдулевскийдің құрылғысы (Павлодар қ., 1913 ж.), билет жүйелерін революциялады.
7. Теміржол бағыттамасына арналған құрылғы — Б. Юркиннің өнертабысы (Ақтөбе қ., 1912 ж.), теміржол қауіпсіздігін арттырды.
8. Кедендік маркамен қапталған қораптарды жабыстыруға арналған машина — Г. Гизлердің құрылғысы (Семей қ., 1900 ж.), қаптау процестерін автоматтандырды.
9. Айналмалы біліктерді ілуге арналған электромагниттік құрылғы — Ф. Мейнгардтың өнертабысы (Семей қ., 1914 ж.) механизмдердегі үйкелісті азайту үшін.
10. Акустикалық әсерлі электрлік диафрагмалық сорғы — П. Матвеевтің өнертабысы (Өскемен қ., 1914 ж.), сұйықтықтармен және дыбыс энергиясымен жұмыс істеу үшін.

Сабит Ахметов, Qazpatent директоры: "Бұл виртуалды көрмені ашу арқылы біз Қазақстанның өнертапқыштық ой мен техникалық жаңашылдықтың орталығы болғанын көрсеткіміз келеді. Қазақстандық өнертапқыштар өз уақытының сұраныстарын шешіп қана қоймай, өз уақытынан озық құрылғылар мен шешімдер ойлап тапты. Бұл жетістіктермен мақтанамыз."

Айдын Артыкова, Qazpatent директорының орынбасары: "Бұл виртуалды көрме — еліміздің зияткерлік мұрасын сақтау мен насихаттау жолындағы маңызды қадам. Қазақстандық өнертапқыштардың жетістіктері қазіргі ұрпаққа шабыт беріп, ғылым мен техникаға деген қызығушылықты арттырады деп сенеміз."

Виртуалды көрме http://qazpatent-tisc.kz/december2024-kz  сайтында орналастырылған және барлық көрермендерге қолжетімді. Қатысушылар тарихи құжаттардың сандық көшірмелерімен, өнертабыстардың егжей-тегжейлі сипаттамаларымен және сызбаларымен таныса алады, бұл өткен жылдардың техникалық шешімдерінің күрделілігі мен данышпандығын көруге мүмкіндік береді.

Жоба бойынша жұмыстар жалғасады. Qazpatent көрменің мұрағатын кеңейтіп, жаңа материалдарды, соның ішінде бұрын зерттелмеген қорғану құжаттары мен өнертабыстардың техникалық сипаттамаларын қосуды жоспарлап отыр. Сонымен қатар, мультимедиялық материалдар мен білім беру бағдарламалары әзірленеді, бұл Қазақстанның тарихи және қазіргі өнертапқыштық әлеуетіне деген назарды арттырады. Көрме болашақта үнемі жаңартылып, толықтырылып тұратын тірі мұрағатқа айналады.