Ұлттық зияткерлік меншік институты
Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінің Зияткерлік меншік құқығы комитетінің төрағасы А.Естаевтың конференция қатысушыларға арналған баяндамасы
Құрметті конференция қатысушылары! Қазақстанның халқына Қазақстан Республикасы Президентінің бүгінгі жолдауда Үкімет, министрліктер және басқа мемлекеттік органдары алдында инновациялық граннтарын беру арқылы перспективалық ғылыми зерттеулерін қаржыландыруға бюджеттік шығындарын өсіру маңыздылығы, қазақстан инновациялық жүйесін нығайту бойынша міндеті қойылды.
Осы мәнмәтінде біздің міндетіміз жаңа зерттемелерді, өнертабыстарды, және инновацияларды сенімді қор,ау құжаттарымен сақтау, олардың коммерциялауына және өндіріске енгізуге, сонымен қатар елдің жалпы ғылыми-техникалық дамуына жәрдем көрсету болып табылады.
Зияткерлік шығармашылық қызметінің нәтижелері ел экономикалық дәулеттілігінің деңгейін аңықтайтын неғурлым бағалы ресурсы болып табылатыны жалпыға мәлім.
Осылайша, 2010 жылғы 19 наурыздағы «2010-2014 жылдарға Қазақстан Республикасының индустриалдық инновациялық тездетілген дамуы бойынша мемлекеттік бағдарламасы туралы» Қазақстан Республикасы Елбасының Жарлығында нәтижелі ғылым дамудың міндетті шарты зияткерлік меншік объекттерін сенімді және кешенді сақтауы болады деп белгіленген.
Қазіргі заманда қай елде де зияткерлік меншігі ұлттық инфроқұрылымның ажыратылмайтын бөлігі болып табылады.
Осыған байланысты, зияткерлік меншік мәселелері Қазақстан Республикасы стратегиялық мүдделерінің саласын қозғайды.
Бүгінгі күнге зияткерлік меншік саласында заңнаманы жетілдіру бойынша, зияткерлік меншік құқықтарын қамтамасыз ету және құқық түсіндіру жүмысы бойынша шаралары қолданылып жатыр.
Қазақстан Республикасының зияткерлік меншік саласында ұлттық заңнамалық базасы қалыптастырылған және зияткерлік меншік аясында негізгі халықаралық құқытық актілеріне сәйкес келеді деп белгілеу тиіс.
Осылай, Қазақстан Республикасы Әдеби және көркем шығармаларын сақтау туралы Берн Конвенциясы, Өнеркәсіптік меншікті сақтау бойынша Париж конвенциясы, Таңбаларды халықаралық тіркеуі туралы Мадрид келісімі, Патенттік кооперациясы туралы Шарты, Авторлық құқық және фонограммалар мен орындаушыры бойынша Дүниежүзілік зияткерлік меншік ұймының Шарттары, Фонограммалар өңдірушілерінің медделерін олардың фонограмаларын заңсыз ойнатудан сақтау туралы Конвециясы сияқты халықаралық актілеріне жалпы 30 халықаралық актілеріне қосылды.
Сол кезде қол жеткізген табыстарға тоқтамай, Қазақстанда заңнамасын үндестіру бойынша жұмысы жалғасуда.
Биылғы жылдың 17 ақпанында шетелде сабақтас құқықтар иелерінің құқықтарын сақтауды қамтамасыз ететін мүмкіндігін беретін Рим конвенциясына Қазақстанның қосылуын қамтитын «Орындаушылардың, фонограммалар өңдірушілерінің және баяндау ұйымдарының құқытарын сақтау туралы Халықаралық конвенциясын ратификациялау туралы» Заңына қол қойылды.
Бұдан басқа, «Тауар таңбалары бойынша заңдары туралы Сингапур шартын ратификациялау туралы» Заңы қабылданды. Осы шарт тауар таңбаларын тіркеудің оңайлатылған тәртібін, оның ішінде байланыстың электрондық құралдарын пайдалануды қамтиды.
Осы жерде халықаралық практикасымен салыстырғанда, Қазақстанда өткізілетін сараптамалар серзімдері минималды болып табылады және халықаралық актілерінде қарастырылған минималды шектеріне сәйкес келетіне назар аудару қажет. (Егер Қазақстанда ТТ тіркеу мерзімі 1 жыл болса, көрші елдерінде 1,5 жылдан 2,5 жылға дейін)
Сонымен қатар биылғы жылда Ғаламтор жүйесінде авторлық және сабақтас құқыұтарын бұзуы үшін жауапкершілігін аңықтайтын (Қазақстан бұрынғы кеңес кеңістігінде бірінші болып табылады) «Зияткерлік меншік мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңы қабылданды және тауар таңбаларын тіркеуден бас тартулардың негіздері және алдын-ала сараптамасының мерзімдері қысқартылды. (Алдын –ала сараптамасының мерзімі 2 айдан 1 айға дейін қысқартылды, қазіргі кезде тауар таңбалары туралы Заңында тауар таңбасын тіркеуден бас тартудың 13 негізінен 4 ғана қарастырылған).
Осы жайында үміттері қатысты, 2013 жылғы арналған Қазаұстан Республикасы Үкіметі заң жобалық жұмыстарының Жоспарымен зияткерлік меншік аясында заңнамасына өзгерістер қатардың енгізуі қарастыруда деп айту қажет.
Ұлттық заңнамасын жетілдіру үдерісі тұрақты негізінде жүзеге асырылады деп белгілеу қажет. Осындай өзгерістер мен толықтырулар енгізу үшін негізі оның пайдалану практикасы және зияткерлік меншік объекттердің бағалығын тиімді капитал жұмсалымы сияқты әлеуметпен қайта бағалауы болып табылады.
Зияткерлік меншік асында заңнамасын жетілдіру мәселелері – мемлекеттің индустриялық-инновациялық дамуын қамтамасыз ететін кепілдігі.
Осыған байланысты, жоғарыда белгіленге сәйкес, зияткерлік меншік құқытарын сақтау және нақты қамсамасыз етуі, сонымен контрфактпен күресу, яғни уәкілетті органдарының практикалық жұмысы және олардығ құқық пайдалану практикасы басым бағыты болып табылады.
Зияткерлік меншік асында құқық бұзуын ескертуды және анықтауды барлық мүдделі мемлекеттік органдары жүзеге асырады деп белгілеу қажет.
Биылғы жылы 400 астам қылмыстық істері қозғалған, 50 жақын жасырын цехтердің қызметі тоқтатылған, 700 мың жақын контрфактілік өнімдері алып тастаған, контрфактілік өнімдерін әкелу жолдары тоқтатылған.
Зияткерлік меншік аясында заңнамасын сақтау бойынша тексеру шараларының арқасында тіпті дүниежүзілік экономикалық дағдарысы кезде де бағдарламалық жасақтамағаға «қарақшылық» деңгейі біздің елімізде 2 % азайды (78% - тен 76% - ке). (Жеткізілген тиімді нәтижетері туралы ақпараты 2011 жылдың 12 мамырда Бағдарламалық жасақтама өндірушілері Қауымдастығының (BSA) өкілдерімен ресми түрде жарияланған).
Бұдан басқа, ағымды жылда өткізілген жұмыс нәтижесінде «Зияткерлік меншікті сақтау» Дүниежүзілік экономикалық форумы бәсекеге жарамдылығы Ғаламдық индексінің рейтингінде позициясы 24 бірлігіне арттырады және қазіргі уақытта Қазақстан 92 орынды (бұрында 116 орын) алып отыр.
Зияткерлік меншік құқықтарын сақтау мәселелері Бірыңғай экономикалық кеңістігінің шарттарын онан әрмен назарды алып отыр. Осыған баланысты, ЕЭК әр елінде зияткерлік меншік құқықтарын сәйкес сақтауды қамтамасыз етуі мемлекеттердің жалпы экономикалық дамуына әсер етеді.
Бірыңғай экономикалық кеңістігін құрайтын барлық мемлекеттердің мүдделі мемлекеттік органдарының бірлескен күштерімен ғана, сонымен қатар авторлардың, қорғау құжаттарының иелерінің және басқа құқық иелерінің өздерінің активті позициялсы мемлекеттердің экономикалық орнықты дамуына, жұрт дәулеттілігінің өсуіне жәрдем береді деп ойлаймыз.
Баяғыда елдің артықшылығы мұнай мен алтын қорының санына байланысты болған, ал бүгін елдің ұлттық байлығы және бәсекеге жарамдылығы қамтамасыз етіледі, көп жағынан, білімдерді құру және оларды құндылыққа, яғни зияткерлік меншікке арқасында трансформация арқылы дайын шешімге айналдыру.
Соңғы жылдары Қазақстанда зияткерлік меншік объекттеріне берілген қорғау құжаттары санының өсуі байқалады.
Осылай, 2012 жылдың қантарынан зияткерлік меншік объекттеріне 6089 қорғау құжаты бірілді, оның ішінде тауар таңбалары бойынша халықаралық тіркеуді қоса алғанда. Сонымен қорғау құжаттардың беру динамикасы 2011 жылдың (3585) сондай мерзімімен салыстырғанда олардың 69 % өсуді көрсетіп жатыр.
Осы көрсеткіштер өтінім берушілердің олардың зияткерлік қызметінің нәтижелеріне құқықтық сақтауды алудың, тұрғындар хабардарлықтың өскен қызығы туралы дәлелдейді, сонымен қатар шағын мен орта бизнестің дамуымен байланысты.
Өзімнің баяндамасын қорытып, зияткерлік меншікті сақтап, экономиканы бекіту және халықтың дәулеттілігін арттыру мақсатында біз шығармашылық және ғылыми-техникалық ілгерілікке жәрдем көрсетіп жатырмыз. Оның маңыздылығы Қазақстан ДСҰ және әлемнің 50 бәсекелестікке жарамдылық елдерінің санына кірген соң өседі.
